Naczelną wartością dla psychologa szkolnego jest dobro dziecka.
Dbanie o prawidłowy rozwój dziecka, wychowanie i nauczanie wymaga czasu i zaangażowania. Każda z osób kontaktująca się z uczniem w szkole, w domu, na lekcji, na przerwie, podczas wycieczki szkolnej czy w kościele oddziałuje na niego. Nic nie dzieje się z dnia na dzień. Rozwój dziecka, jego dorastanie i nabieranie doświadczenia życiowego jest procesem ciągłym – wymaga czasu, uważności, zaangażowania i współpracy wszystkich osób z otoczenia dziecka. Rodzice, nauczyciele, wychowawcy, psycholog i inni specjaliści powinni ze sobą rozmawiać, wymieniać się doświadczeniami i wspólnie wypracowywać najlepsze rozwiązania. Taki rodzaj współpracy ustala się już na początku roku szkolnego.
Zadania i obowiązki psychologa zatrudnionego w szkole polegają m.in. na:
Zgodnie z ROZPORZĄDZENIEM MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 25 sierpnia 2017 w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach do zadań psychologa należy:
1) prowadzenie badań i działań diagnostycznych uczniów, w tym diagnozowanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, w tym barier ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły i placówki;
2) diagnozowanie sytuacji wychowawczych w przedszkolu, szkole lub placówce w celu rozwiązywania problemów wychowawczych stanowiących barierę i ograniczających aktywne i pełne uczestnictwo ucznia w życiu przedszkola, szkoły i placówki;
3) udzielanie uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formach odpowiednich do rozpoznanych potrzeb;
4) podejmowanie działań z zakresu profilaktyki uzależnień i innych problemów dzieci i młodzieży;
5) minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych, zapobieganie zaburzeniom zachowania oraz inicjowanie różnych form pomocy w środowisku przedszkolnym, szkolnym i pozaszkolnym uczniów;
6) inicjowanie i prowadzenie działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych;
7) pomoc rodzicom i nauczycielom w rozpoznawaniu i rozwijaniu indywidualnych możliwości, predyspozycji i uzdolnień uczniów;
8) wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w:
- a) rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły i placówki,
- b) udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
Zadania, o których mowa, są realizowane we współpracy z:
– Dyrekcją szkoły
– Rodzicami
– Nauczycielami i innymi pracownikami szkoły
– Nauczycielami i pracownikami innych szkół
– Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną
– Poradniami specjalistycznymi
– Innymi podmiotami, działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży
Problemy, z jakimi uczniowie zgłaszają się do psychologa wymagają czasu, namysłu, uważnego wysłuchania, a także dłuższej rozmowy. Zdarzają się problemy lub sytuacje w klasie, które nie mogą czekać, wymagają szybkiego działania albo interwencji. Dlatego sposób pracy psychologa w szkole jest na tyle elastyczny, by mógł poświęcić czas i uwagę uczniowi zawsze wtedy, kiedy istnieje taka potrzeba.
Komu i w jakich sytuacjach potrzebny jest psycholog?
Uczniom psycholog szkolny jest potrzebny, gdy pojawiają się:
– kłopoty z nauką, koncentracją i przystosowaniem do życia szkolnego,
– kłótnie i nieporozumienia,
– smutki, smuteczki i inne problemy,
– konflikty w grupie i między kolegami,
– dokuczanie, odrzucenie, przemoc fizyczna lub psychiczna, mobbing rówieśniczy, wykluczenie,
– miłość, zazdrość i inne skomplikowane uczucia,
– różne pytania i wątpliwości: czy to jest słuszne?, jak postąpić?, zapytać?, pokonać lęk czy nieśmiałość, co zrobić?,
– konflikty z dorosłymi
– kłamstwo, nieuczciwość, niesprawiedliwość i inne dylematy moralne,
– uczucia, z którymi sobie trudno poradzić,
– lęk, wstyd, poczucie zagrożenia, bezradność, niepokój o siebie i o innych,
– złe traktowanie, wyszydzanie, wyśmiewanie, poniżanie, niedocenianie i inne,
– problemy rodzinne – przemoc domowa, wykorzystywanie seksualne, złe traktowanie, zaniedbanie, porzucenie, rozwód, wyjazd rodziców za granicę, uzależnienia, choroba przewlekła, choroba umysłowa,
– objawy fizycznego i psychicznego wyczerpania, osłabienie, senność, lęki, zaburzenia jedzenia,
– nagłe zmiany zachowania, ubierania się, ślady pobicia, zadrapań, bóle głowy, bóle brzucha,
– labilność nastroju, złość, zachowania agresywne, lękowe, niepokój i wiele innych.
Uczniowie przychodzą też do psychologa, żeby się zwierzyć, naradzić, wymyślić wspólnie rozwiązanie, opowiedzieć o trudnych zdarzeniach i przeżyciach, odreagować napięcie, wyzłościć się, uspokoić. Czasem – by poprosić o pomoc, poradę, rozwiać wątpliwości albo żeby popłakać. Również po to, by się pochwalić, powiedzieć, że sobie poradzili, zrobili coś, co było dla nich trudne, że są z siebie dumni, ponieważ udało im się.
Rodzicom psycholog szkolny jest potrzebny, gdy:
– trzeba zdiagnozować problemy i trudności dziecka,
– należy stworzyć odpowiednie lub specjalne warunki do nauki, rozwoju zdolności i zainteresowań dziecka,
– trzeba poinformować szkołę o problemach dziecka i jego rodziny,
– dziecko ma trudności adaptacyjne i emocjonalne lub problemy z nauką,
– pojawiają się konflikty dziecka z pracownikami szkoły, trudności w relacjach z innymi dziećmi,
– trzeba określić zasoby dziecka, zaakcentować mocne strony, okazać dumę z osiągnięć dziecka, wspólnie świętować sukcesy,
– trzeba przedyskutować jakiś problem, stworzyć plan działania,
– pojawia się chęć „wygadania się”, wyżalenia, uzyskania porady lub wsparcia w trudnych chwilach,
– pojawiają się trudne uczucia w stosunku do dziecka: zniecierpliwienie, niechęć, bezradność, smutek czy złość,
– trzeba omówić nieprawidłowe postawy wychowawcze rodziców: nadmierne ochranianie dziecka, zbyt małe wymagania, wyręczanie go, tendencję do poświęcania się lub nadmierny krytycyzm i wymagania, perfekcjonizm, nierealistyczne oczekiwania, zachowania agresywne, poniżanie, lekceważenie dziecka,
– pojawiają się problemy wychowawcze w okresie dojrzewania lub problemy rodzinne: napięta atmosfera domowa, konflikty małżeńskie, rozwód, wyjazd któregoś z rodziców za granicę w celach zarobkowych, przemoc domowa, uzależnienia, trudności finansowe,
– trzeba wspólnie działać, aby pomóc dziecku w problemach w szkole lub poza nią.
Rodzice przychodzą do psychologa zapraszani przez niego albo z własnej woli, zazwyczaj wtedy, gdy pojawia się jakiś problem. Rodzice przychodzący do szkoły są otoczeni szczególną opieką, by mogli w bezpiecznych warunkach zmierzyć się z własnymi problemami i uczuciami, opowiedzieć o swoich kłopotach z dzieckiem, sytuacją osobistą i rodzinną.
Zapraszam do współpracy
Ewelina Ostapczuk psycholog szkolny