Artykuł dla nauczycieli na temat: Nie pozwól mi odejść – próby samobójcze
Coraz częściej słyszymy i mamy do czynienia z kryzysem psychicznym jaki ogarnia dzieci i młodzież. W przeciwieństwie do poprzednich lat obserwujemy nasilone występowanie depresji dziecięcej i niestety nie ma reguły czy jest to 9-latek czy nastolatek. Zignorowanie lub niezauważenie problemu może mieć poważne następstwa. Jednym z nich jest chęć popełnienia samobójstwa. Jak podają statystyki w 2021 roku było o 500 prób samobójczych więcej niż w 2020 roku. Częściej podejmują je dziewczynki, ale chłopcy robią to skuteczniej. Najmłodsze dziecko miało 7 lat.
Co powoduje, że dzieci i młodzież nie widzą sensu życia?
Przyczyn może być bardzo wiele, jednak najczęstsze to:
– niska samoocena
– problemy w relacjach rówieśniczych (wyśmiewanie, prześladowanie)
– przemoc wobec dziecka
– dziecięca żałoba
– kryzysy sytuacyjne (rozwód lub rozstanie rodziców)
– samotność
– wykluczenie
– zbyt wysokie wymagania
– nadwaga i otyłość
Dziecko w sytuacji kryzysu, odbiera go jako stan, którego nie przezwycięży i nie widzi możliwości rozwiązania go. Wydaje mu się, że nie ma kontroli nad własnym życiem. Ma poczucie utraty zdolności do działania. Towarzyszy temu poczucie bólu i cierpienia oraz bezradność. Występują zakłócenia snu, zaburzenia apetytu, problemy w szkole (bójki, spadek zainteresowania nauką), bóle głowy, utrata potrzeby bycia z rówieśnikami, lęk, ogólny niepokój. Pojawia się gniew na niesprawiedliwość losu, który przyniósł kryzys albo tendencja do obwiniania innych za negatywne wydarzenia.
Z każdym rokiem pogłębia się niska samoocena. Dzieci nie wierzą w swoje możliwości, są coraz słabsze w pokonywaniu nawet najmniejszych trudności, całkowicie poddają się. Innym czynnikiem ryzyka jest doświadczanie poważnych niepowodzeń oraz trudności z komunikowaniem i wyrażaniem swoich stanów. Bardzo ważna jest tu kwestia rodziny. Kryzys w rodzinie, dysfunkcyjne środowisko, trudna sytuacja socjoekonomiczna mają niebagatelny wpływ na stan emocjonalny młodego człowieka.
U nastolatków mogą pojawić się zachowania nieodpowiedzialne, a nawet przestępcze.
Co chroni młodego człowieka przed samobójstwem?
Przede wszystkim rodzina i relacje rodzice – dziecko, więź z rodzicami, wsparcie rodziców, zasady panujące w rodzinie, jasne oczekiwania rodziców, dobra komunikacja, zaangażowanie rodziców w szkolne sprawy dziecka, a w okresie młodzieńczym towarzyszenie nastolatkowi, tak by wiedział, że w każdej chwili może zwrócić po pomoc do rodzica.
Ponadto poczucie przynależności do danej społeczności, dobry klimat w szkole, dobrzy i kompetentni dorośli, dostęp do pomocy psychologicznej i medycznej chroni młodego człowieka.
Przy braku wsparcia i pomocy dziecko może uznać swoją sytuację za beznadziejną i zacząć poszukiwać dróg ucieczki od cierpień, na której wyodrębniamy trzy etapy:
– myśli samobójcze
– zamiary samobójcze
– samobójstwo dokonane
Jak pomóc dziecku w takiej sytuacji?
– wzmacniać odporność uczniów
– podnosić samoocenę dzieci i młodzieży
– wskazać osoby, które można poprosić o pomoc
– zachęcać rodziców do prowadzenia rozmów z własnym dzieckiem oraz współpracy z psychologiem, psychiatra lub innym specjalistą
– udzielać wsparcia emocjonalnego.
Bibliografia: J Szymańska „Zapobieganie samobójstwom dzieci i młodzieży. Poradnik dla pracowników szkół i placówek oświatowych”
09.05.2022 r. Pedagog: Ewa Bielawska